مدیریت شرایط اضطراری سلامت در دوران بیماری کرونا؛ مطالعه تطبیقی ایران و قطر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشکده معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران.

2 استاد گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

در مواقع بروز شرایط بحرانی در کشورهای مختلف، محدودیت‌هایی برای کنترل بحران وضع می‌شود تا دولت بتواند در یک طرح سامان‌دهی شده، اوضاع را تحت کنترل بگیرد؛ علی‌الخصوص اگر این بحران از جنس شیوع بیماری همه‌گیر باشد. شیوع ویروس کرونا به مثابه یک بحران جهانی، موجب شد تا همه کشورها با اعلام وضعیت اضطراری و تشکیل کمیته بحران سعی در کنترل این اوضاع داشته باشند. متناسب با اعلام وضعیت اضطراری در قطر نیز کمیته عالی مدیریت بحران شکل گرفت و منطبق بر قوانینی من‌جمله قانون شماره (2) سال 2012 تحت عنوان «قانون تشکیل کمیته ملی ایمنی زیستی»، قانون شماره (17) سال 1990 تحت عنوان «قانون مقابله با بیماری‌های مسری»، قانون شماره (13) سال 1997 تحت عنوان «قانون مراحل و مقررات شرایط اضطراری» و قوانین دیگر، آیین‌نامه‌هایی برای کنترل کرونا تصویب و ابلاغ شد و بدین‌ترتیب به جای اینکه مثل ایران به کلی‌گویی اکتفا شود، دست به ایجاد یک نظام حقوقی خاص برده شد. بنابراین سؤال مقاله این است که «کشور قطر، چه نظام حقوقی اضطراری برای کنترل و مدیریت بیماری کرونا ایجاد کرده‌ است؟». با توجه به تدابیر موفق قطر در کنترل میزان مرگ‌ومیر ناشی از بیماری کرونا و اینکه نظام تقنینی کشور قطر، از زیرساخت‌های مناسب‌تری در مقایسه با ایران بهره‌مند است این مطالعه تطبیقی از نوع هنجاری و با روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است.

کلیدواژه‌ها

  1. کتابنامه‌

    1. افراسیابی، علی و سلیمان دهکردی، الهام (1394). حق دسترسی آزاد به اطلاعات در نظام حقوقی بین‌المللی و ملی. فصلنامه علمی ـ ترویجی مطالعات بین‌المللی پلیس، (21)، صص. 75-100 .
    2. بیانی، ف (1399). شبی که پاس رعیت نگاه می‌دارد؛ نگاهی به مسئولیت‌های حاکمیت در شرایط کنونی مواجهه با کووید19. در جستارهایی در ابعاد فرهنگی و اجتماعی بحران ویروس کرونا در ایران. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم.
    3. صادق منش، ج (1399). مبانی و ضرورت جرم‌انگاری رفتارهای پرخطر در انتقال ویروس بیماری‌های واگیر. در محمدهادی همایون و رضا بنی اسد، آزمون کرونا، دیدگاه‌ها و راهبردها. تهران: دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
    4. صمدی، سعید؛ یحیی‌آبادی، ابوالفضل و معلمی، نوشین (1388). تحلیل تأثیر شوک‌های قیمتی نفت بر متغیرهای اقتصاد کلان در ایران. فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 17(52)، صص. 5-26.
    5. طحان نظیف، هادی (1399). دولت، وضعیت کرونایی و حقوق عمومی. در محمدهادی همایون و رضا بنی اسد، آزمون کرونا؛ دیدگاه‌ها و راهبردها، تهران: دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
    6. عباسی‌نژاد، حسی؛ رمضانی، هادی و صادقی، مینا (1391). بررسی رابطه بین بیکاری و جرم در ایران: رهیافت داده‌های تلفیقی بین استانی. فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، (64)، صص. 65-86.
    7. غمامی، سید محمدهادی (1396). دایرۀ‌المعارف حقوق عمومی، مدخل وضعیت اضطراری. تهران: دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
    8. گزارش شماره 16945 (اسفند 1398). تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس.
    9. محبی، داود و کرمی، حامد (1395). ماهیت‌شناسی الگوهای پاسخ به وضعیت‌های اضطراری با تأکید بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه آفاق امنیت، (32)، صص. 67-98.
    10. یحیوی دیزج، جعفر؛ محمدزاده، یوسف؛ حکمتی، صمد و یعقوبی، فریدحسین (1397). رابطه بین عوامل اقتصادی و اجتماعی و آسیب‌های اجتماعی در کشورهای منتخب با رویکرد گشتاورهای تعمیم یافته. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، (68)، صص. 167-199.

     

    1. Barber, S. (1984). On What the Constitution means? Baltimore: The John Hopkins University Press.
    2. Johns Hopkins University. (2020, October 5). Corona virus resource center. Retrieved from Johns Hopkins University: https://coronavirus.jhu.edu/ region/qatar
    3. John Hopkins University. (2020, October 17). corona virus resource center. Retrieved from John Hopkins University: https://coronavirus.jhu.edu/ region/iran
    4. Johns Hopkins University. (2020, October 17). corona virus resource center. Retrieved from Johns Hopkins University: https://coronavirus.jhu.edu/ region/qatar

     

    1. أبوحجر، م. (2020 May 11). مهام للجنة العلیا لإدارة الأزماتRetrieved from . الوطن؛ صوت المواطن العربی: https://www.al-watan.com/news-details/id/231119/-10-%D9%85%D9%87%D8%A7%D9%85-%D9%84%D9%84%D8%AC%D9%86%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%8A%D8%A7-%D9%84%D8%A5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B2%D9%85%D8%A7%D8%AA
    2. العرب (2020, Mars 19). اللجنة العلیا لإدارة الأزمات تعقد اجتماعا برئاسة رئیس مجلس الوزراء: Retrieved from. العرب: https://s.alarab.qa/1484544
    3. العربی الجدید(2020, April 3) . وزیر الخارجیة القطری: استراتیجیتنا لمواجهة فیروس کورونا تقوم على 3 رکائزRetrieved from . العربی الجدید:

     https://www.alaraby.co.uk/%D9%82%D8%B7%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%8A%D8%AC%D9%8A%D8%AA%D9%86%D8%A7-%D9%84%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AC%D9%87%D8%A9-%D9%81%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%B3-%D9%83%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%AA%D9%82%D9%88%D9%85-%

    1. المیزان (2012, january 24). قرار مجلس الوزراء رقم (2) لسنة 2012 بتنظیم اللجنة الوطنیة للسلامة الإحیائیةRetrieved from . المیزان؛ البوابة القانونیة القطریه:

     https://almeezan.qa/LawView.aspx?opt&LawID=4285&language=ar

    1. المیزان (2016, June 2). قانون رقم (4) لسنة 2016 بشأن الأسلحة البیولوجیةRetrieved from . المیزان؛ البوابة القانونیة القطریة:

     https://almeezan.gov.qa/LawView.aspx?opt&LawID=6985&language=ar

    1. المیزان(1990, September 3) . مرسوم بقانون رقم (17) لسنة 1990 بشأن الوقایة من الأمراض المعدیةRetrieved from . الیمزان؛ البوابة القانونیة القطریة:

    https://www.almeezan.qa/LawArticles.aspx?LawTreeSectionID=10010&lawId=2682&language=ar

    1. المیزان(1997, January 13) . قانون رقم (13) لسنة 1997: إجراءات وأحکام الطوارئ Retrieved from . المیزان؛ البوابة القانونیة القطریه:

    https://www.almeezan.qa/LawArticles.aspx?LawTreeSectionID=588&lawId=64&language=ar

    1. ایرنا (13 مرداد 1399). حمایت از کسب‌وکارها با اعطای وام‌های کروناRetrieved from . خبرگزاری جمهوری اسلامی: irna.ir/news/83893976/
    2. بانک مرکزی (23 تیر 1399). عملکرد شبکه بانکی کشور در اعطای تسهیلات به کسب‌وکارهای آسیب‌دیده از شیوع ویروس کروناRetrieved from . بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران: https://www.cbi.ir/showitem/20346.aspx
    3. بانک مرکزی (9 فروردین 1399). جزئیات اعطای تسهیلات به کسب‌وکارهای آسیب‌دیده از شیوع ویروس کروناRetrieved from . بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران: https://www.cbi.ir/showitem/20006.aspx
    4. بنک الدوحة (2020). برنامج الضمانات الوطنی للاستجابة لتداعیات کورونا (کوفید -19). Retrieved from . بنک الدوحة: http://dohabank.qa/ar/wholesale/covid-19-national-response-guarantee-program/
    5. تسنیم (19 خرداد 1399). پرداخت وام مشاغل آسیب‌دیده از کرونا آغاز شد Retrieved from . خبرگزاری تسنیم: https://tn.ai/2281876
    6. تسنیم (24 خرداد 1399). آغاز پرداخت تسهیلات به مشاغل آسیب‌دیده از کرونا/ مشمولان دریافت تسهیلات به بانک‌ها مراجعه کنندRetrieved from . خبرگزاری تسنیم: https://tn.ai/2285115
    7. تسنیم خبرگزاری (17 فروردین 1399). آینده اقتصادی تاریک کشورهای عرب خلیج فارس در سایه کاهش قیمت نفت و کروناRetrieved from . خبرگزاری تسنیم: https://tn.ai/2236545
    8. تسنیم، خبرگزاری (27 اردیبهشت 1399). شیوع کرونا ۱.۷ میلیارد بشکه تقاضای نفت جهان را کاهش دادRetrieved from . خبرگزاری تسنیم: https://tn.ai/2266868
    9. رسانه مالیاتی ایران (28 اسفند 1398). بسته حمایتی سازمان مالیاتی، ویژه سال ۱۳۹۹Retrieved from . سازمان امور مالیاتی:

     https://www.tax.gov.ir/action/do/news/6014/

    1. روزنامه رسمی (17 خرداد 1399). تصویب نامه در خصوص وام بانک جهانی برای مقابله با شیوع ویروس کووید-19Retrieved from . روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران:

     http://www.rrk.ir/Laws/ShowLaw.aspx?Code=22042

    1. خامنه‌ای، سید علی (1/1/1391). بیانات: khamenei.ir
    2. فوت 50 نفر بر اثر کرونا در قم (5 اسفند 1398). Retrieved from. خبر آنلاین:

     khabaronline.ir/news/1356510

    1. کربلایی، یگانه (21 فروردین 1399). تاب‌آوری اقتصادی ایرانیان در برابر کرونا چقدر است؟Retrieved from . ایسنا به نقل از ایسپا:

     https://www.isna.ir/news/99012011501/

    1. مشرق (6 اسفند 1398). روحانی: از شنبه همه چیز به روال عادی برمی‌گرددRetrieved from . خبرگزاری مشرق: ir/1045853
    2. مکتب الاتصال الحکومی (2020). الإجراءات والإرشادات الوقائیةRetrieved from . مکتب الاتصال الحکومی: https://www.gco.gov.qa/ar/preventative-measures/
    3. مکتب الاتصال الحکومی (November, 2018). السیاسة الاقتصادیةRetrieved from . مکتب الاتصال الحکومی: https://www.gco.gov.qa/ar/focus/economic-policy/
    4. وزارة الصحة العامه (2020). فیروس کورونا المستجد 2019 ـ أسئلة شائعةRetrieved from . موقع وزارة الصحة العامه:

     https://www.moph.gov.qa/arabic/Pages/Coronavirus2019FAQs.aspx

    1. وزارت بهداشت (1398). سامانه تلفنی غربالگری کروناRetrieved from . وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی: https://behdasht.gov.ir/
    2. وزارت بهداشت (1399). سامانه غربالگری و مراقبت از کروناRetrieved from . سامانه غربالگری و مراقبت از کرونا: https://salamat.gov.ir/
    3. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (28 مرداد 1399). جریمه و مجازات برای عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی کروناRetrieved from . وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی: https://b2n.ir/218992 (آخرین بازدید 26 مهر 1399).
    4. هاشمی لله لو، ف. (9 مهر 1399). جریمه ۵۰ هزارتومانی برای نزدن ماسک در تهرانRetrieved from . خبرگزاری مهر: com/xSSVx