تحقیقات حقوق شهروندی
جایگاه حقوق و آزادی های شهروندی در منظومه فکری شهید بهشتی
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشجوی دوره کارشناسی ارشد پیوسته رشته معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران.
چکیده
رکن مهم و اساس هر حکومتی، حضور و مشارکت مردم در عرصه اداره کشور است و این حضور منوط به رعایت حقوق و آزادیهای مردم در عرصههای فردی و اجتماعی است و مکتب اسلام نه‌تنها از این امر مهم غفلت‌نکرده بلکه در دل ارزشهای والای خود، تأکید فراوانی بر رعایت حقوق و آزادیهای شهروندی امت مسلمان از سوی زمامداران اسلامی دارد و بر حاکمان اسلامی واجب میداند که این نوع حقوق و آزادیها را به‌رسمیت شناخته و تمام کوشش خود را معطوف به عملیاتی کردن آنها بنمایند. پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه)، افقی نو و ویژه بر روی مردم گشود تا حقوق و آزادیهای شهروندی خود را مطالبه کنند زیرا حضور مردم از ارکان بنیادی پیروزی انقلاب اسلامی ایران بود و این امر مهم توسط منتخبان مردم در مجلس خبرگان قانون اساسی پیگیری شد تا جاییکه فصل سوم این قانون به نام حقوق ملت نام‌گذاری شد. در این میان شهید بهشتی به‌عنوان نایب رئیس این مجلس نقشی برجسته در تصویب اصول مربوط به حاکمیت ملی، نقش مردم در اداره حکومت و به‌رسمیت شناختن و رعایت حقوق و آزادیهای شهروندی آنها داشته است. پرسش اصلی مقاله این است که آراء و اندیشههای شهید بهشتی به‌عنوان یکی از مهمترین رهبران فکری انقلاب اسلامی در زمینه حقوق و آزادیهای شهروندی مردم ایران با تکیه بر اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران چیست؟ در پژوهش و تحقیق حاضر سعی شده است با روش توصیفی ـ تحلیلی به این پرسش پاسخ داده شود.
کلیدواژهها
- قرآن کریم.
- اداره کل امور فرهنگی مجلس شورای اسلامی (1364). صورت مشروح مذاکرات مجلس نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، (1ج). تهران: اداره کل امورفرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی.
- اردشیری لاجیمی، حسن (1390). گزیدهای از دیدگاههای شهید بهشتی. قم: مؤسسه بوستان کتاب.
- جوان آراسته، حسین و ملک افضلی، محسن (1399). حقوق اساسی 3. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- حسینی بهشتی، سیدمحمد (1386). ولایت، رهبرى، روحانیت. تهران: نشر بقعه
- حسینی بهشتی، سیدمحمد (1388). حزب جمهوری اسلامی (مواضع تفصیلی)، تهران: نشر روزنه.
- حسینی بهشتی، سیدمحمد (1390.الف). حزب جمهوری اسلامی (گفتارها، گفتگوها، نوشتارها). تهران: نشر روزنه.
- حسینی بهشتی، سیدمحمد (1390.ب). شناخت اسلام. تهران: نشر بقعه.
- حسینی بهشتی، سیدمحمد (1390.ج). مبانی نظری قانون اساسی. تهران: نشر بقعه.
- حسینی بهشتی، سیدمحمد (1397). نظام اقتصادی در اسلام (مباحث کاربردی). تهران: نشر روزنه.
- داریوند، محمدصادق (1396). «تأثیر انقلاب اسلامی در احیاء و تضمین حقوق شهروندی با نگاه تطبیقی به قانون اساسی مشروطه». نشریه حقوق بشر و شهروندی، 2(1)، صص. 1-18.
- سرابندی، محمدرضا (1386). سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های آیت‌الله شهید دکتر سیدمحمد حسینی بهشتی. (1و2و3ج). تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- شبان‌نیا، قاسم و اسدی‌نسب، محمدحسن (1397). «اصول حاکم بر حقوق شهروندی در اسلام». نشریه معرفت، 27(9)، صص. 27-34.
- شعاع حسینی، فرامرز (1392). بهشتی از زبان بهشتی. (2و3ج). تهران: انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
- شعبانی، قاسم (1394). حقوق اساسی و ساختار حکومت جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات اطلاعات.
- شهبازینیا، مرتضی (1386). «حق برخورداری از تأمین اجتماعی: ویژگیها، محتوا و اصول کلی حاکم بر آن». نشریه تأمین اجتماعی، 9(3)، صص. 39-64.
- صادقی، محمدهادی (1380). «ممنوعیت شکنجه در اسلام». مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 17(10)، صص. 2-18.
- عمید زنجانی، عباسعلی (1392). کلیات حقوق اساسی ایران. تهران: انتشارات مجد.
- هدایتنیا گنجی، فرج‌الله (1399). اندیشههای حقوقی شهید بهشتی. تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان.
- هیوود، اندرو (1389). کلیدواژهها در سیاست و حقوق عمومی. امیرارجمند اردشیر و سیدباسم موالی‌زاده، تهران: انتشارات امیرکبیر.
)