تحقیقات حقوق شهروندی
آسیب‌شناسی تاریخی تدوین و تنقیح قوانین و مقررات در نظام حقوقی ایران
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دوره کارشناسی ارشد پیوسته رشته معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران.
2 دکتری حقوق بین‌الملل عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
چکیده
با وجود اختلاف‌های فراوان و اقتضائات خاص هر نظام حقوقی، همه نظام‌های حقوقی با مسئله شفافیت هنجارهای حقوقی و دسترسی آسان شهروندان به آنها مواجه هستند. اینکه چگونه میتوانیم دسترسی به قوانین معتبر را برای شهروندان بهآسانی ایجاد کنیم، خود در کشورهای مختلف در صورت‌های مختلف بروز و ظهور یافته است. ایجاد امنیت حقوقی شهروندان نیز در سایه داشتن نظام قانون‌گذاری جامع و کارآمد، شناخت دقیق تدوین و تنقیح قوانین و مقررات و نگاه تاریخی به آن با رویکرد مطالعه تطبیقی امکان‌پذیر است و در نوشتار پیش‌رو سعی بر این است که‌گذاری به مفهوم‌شناسی تدوین و تنقیح قوانین و مقررات و ریشه‌یابی آن با رویکرد مطالعه تطبیقی و ارتباط آن با امنیت حقوقی شهروندان بپردازیم و غایت این است به روش کتابخانهای، علل نافرجام نظام بایسته تنقیح قوانین و مقررات در کشور را، در ریشههای تاریخی و مفهوم‌شناسی آن و نه در آسیب‌شناسی‌های مرسوم و رایج آنکه در دیگر مقاله‌ها و نوشتهها بدان پرداخته‌شده است، بیابیم. هر چند موارد اخیر را هم مورد اشاره و بررسی قرار خواهیم داد.
واژگان کلیدی: امنیت حقوقی، تدوین و تنقیح، کدیفیکاسیون، نظام قانون‌گذاری
کلیدواژه‌ها
- آقایی طوق، مسلم (1398). «تدوین شکلی؛ حلقه مفقود نظام تدوین و تنقیح قوانین و مقررات در ایران». حقوقی دادگستری، تابستان، (106)، صص. 1-19.
- باقری‌فرد، محمدحسین (1395). درآمدی بر قانون‌گذاری فرهنگی؛ اصول و مبانی. تهران: خرسندی.
- بیگ‌زاده آروق، صفر (1382). «تدوین و گردآوری علمی قوانین». مجلس و پژوهش، (38)، صص. 85-112.
- پارکر، دیوید و کرکپاتریک، کالین (1388). «ارزیابی مقرراتگذاری در کشورهای در حال توسعه». ترجمه مسعود فریادی، اطلاع‌رسانی حقوقی، سال ششم، (17 و 18).
- حبیب‌زاده، طاهر (1395). حقوق بین‌الملل خصوصی؛ بایسته‌های تعارض قوانین به زبان ساده. تهران: خرسندی.
- حیدری، علیرضا (1395). «دولت و سیاست‌گذاری سرمایه انسانی در ایران (1384-1392)». فصلنامه سیاست، (40)، صص. 861-880
- ساعی، علی (1386). دموکراتیزاسیون در ایران. تهران: انتشارات آگاه.
- شامبیانی، ژاله (1382). شیوه تنقیح قوانین در ایران، در فرایند تدوین و تنقیح قوانین در ایران. تهران: مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.
- عبدالله‌زاده شهربابکی، آزاده (1395). «قانون‌گذاری خوب در رویه قضایی: نگاهی به آرای دیوان عالی آمریکا، شورای قانون اساسی فرانسه و دادگاههای اروپایی». مجلس و راهبرد، سال بیست و سوم، (88)، صص. 30-51.
- علیزاده، ولی؛ همتی، مجتبی؛ فلاح‌زاده، محمد؛ فتحی، جواد؛ بهادری جهرمی، علی؛ مزروعی، یحیی؛ طحان‌نظیف، هادی؛ موسی‌زاده، ابراهیم و جواهری طهرانی، محمد (1391)، تفکیک تقنین و اجرا: تحلیل مرزهای صلاحیت تقنینی در روابط قوای مقننه و مجریه. تهران: ریاست جمهوری، معاونت پژوهش، تدوین و تنقیح قوانین و مقررات کشور.
- غمامی، سیدمحمدمهدی؛ کدخدا مرادی، کمال؛ هادی‌زاده، علی (1395). «آسیب‌شناسی تعدد نهادهای قانون‌گذار در نظام تقنینی جمهوری اسلامی ایران». شهر قانون، پاییز و زمستان، (18)، صص. 95-118.
- قربانی، موسی؛ محبی‌نیا، جهانبخش و نظری، منوچهر (1400). چالش‌های قانون‌گذاری در ایران (1399-1359): تدوین و تصویب قوانین، جلد 2، مجلس شورای اسلامی، موزه و مرکز اسناد.
- قره‌باغی، محسن و حبیب اله، شاملو (1385). تنقیح قوانین و راهکار اجرایی آن. مجموعه مقالات همایش یکصدمین سال قانون‌گذاری، تهران: مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.
- کاشانی، محمود (1382). کاستیهای نظام قانون‌گذاری در ایران. تهران: مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.
- کوین‌بی.، اسمیت؛ کریستفردبلیو، لریمر (1392). درآمدی نظری بر سیاست عمومی. ترجمه بهزاد عطارزاده، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- مرکز مالمیری، احمد (1399). الزامات شناسایی قوانین و مقررات مخل کسب‌وکار. تهران: راه طلایی.
- مرکز مالیری، احمد و مهدی‌زاده، مهدی (1394). «قانون‌گذاری پراکنده در نظام تقنینی ایران». پژوهش حقوق عمومی، (47)، صص. 157-184.
- مزی، مایکل (1390). روابط قوه مقننه و مجریه، گفتارهایی در قانون و قانون‌گذاری. تألیف و ترجمه حسن وکیلیان، تهران: مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.
- مصطفایی، لیلا و رحمانی، تهمینه (1394). چالش حقوقی ناشی از تورم قوانین و مقررات و تأثیر آن بر اخفای عدالت. دومین همایش ملی عدالت، اخلاق، فقه و حقوق، میبد: https://civilica.com/doc/525668
- مهربانی، وحید؛ قوام، محمدحسین؛ بذرافشان، حسین؛ آقابابایی، محمدابراهیم؛ میرزایی، مجید؛ نوری، مهدی و مصطفوی، مرتضی (1391)، تورم در اقتصاد ایران (مروری بر پژوهشهای انجام‌شده). تهران: مرکز پژوهشی و آموزشی کوثر وابسته به بسیج دانشجویی دانشگاه تهران.
- والدرون، جرمی (1388). «اصول قانون‌گذاری». ترجمه حسن وکیلیان، حقوق اساسی، سال ششم، 6(12)، صص. 50-63.
)