تحقیقات حقوق شهروندی
نقد و بررسی طرح اصلاح موادی از قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری از منظر حقوق شهروندی
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دکتری حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات و قاضی دیوان عدالت اداری، تهران، ایران.
2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران.
چکیده
دیوان عدالت اداری در ایران به‌عنوان یکی از دستاوردهای بزرگ انقلاب شکوهمند اسلامی، جایگاه والا و ارزشمندی در نظام قضائی ایران و نقش‌آفرینی در احقاق حقوق شهروندی داشته است. بخشی از حقوق شهروندی افراد جامعه به حقوق آنها در ارتباط ادارات و سازمان‌های دولتی و مؤسسات عمومی غیردولتی مربوط می‌شود که با توجه به ماهیت حقوق عمومی که خصلت نابرابر طلب دارد قدرت سیاسی و اداری که رسالت آن حفظ منافع عام بوده و از نیروی دولتی بهره‌ور است، در یک‌طرف معادله واقع شده و در سوی‌دیگر اشخاص خصوصی وجود دارند که از منافع شخصی خود دفاع می‌کنند که این نابرابری ممکن است تضییع حقوق عامه را در پی داشته باشد لذا تضمین و حمایت از حقوق عمومی شهروندان در مقابل و برخورد با ادارات، سازمان‌های دولتی و مؤسسات عمومی غیردولتی در قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری در صلاحیت دیوان عدالت اداری حایز اهمیت است.
قوانین مرتبط با تشکیلات و صلاحیت دیوان عدالت اداری از ابتدای تأسیس این نهاد، تحولات مختلفی را شاهد بوده است و قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری به‌عنوان آخرین اراده قانون‌گذار در سال 1392 به تصویب رسیده است و با گذشت 8 سال از تصویب قانون و آشکار شدن نقایص و نقاط ضعف آن، طرح اصلاح موادی از قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری طی دو مرحله در سال‌های 1397 و 1399 اعلام وصول شده است که در این پژوهش با عنایت به تغییرهای گسترده قانون، با روش توصیفی تحلیلی، تأثیر طرح اصلاحی بر حقوق شهروندی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.
کلیدواژه‌ها
- آفنداک، خلیل (1385). حقوق شهروندی و قضائی. مجموعه مقالات حقوق شهروندی.
- پژوهشگاه قوه قضائیه (1399). نقش دادستان اداری در نظارت بر اداره، حفظ و احیای حقوق عامه. تهران: پژوهشگاه قوه قضاییه.
- تقی‌پور، سیروس (1390). «حقوق شهروندی و قوه قضائیه». مجله دادرسی، (89)، آذر و دی، صص. 34-38.
- جاوید، محمدجاوید (1388). نظریه نسبیت در حقوق شهروندی؛ تحلیلی مبتنی بر اطلاق در حقوق طبیعی. تهران: نشر گرایش.
- زارعی، محمدحسین (1385). «مصاحبه تخصصی: حقوق عمومی کارکردها و چالش‌ها». مجله حقوق عمومی، (2)، صص. 2-10.
- سلطانی، سید ناصر (1392). مبانی قانونی و روش‌های جذب و آموزش قضات محاکم اداری در فرانسه. تهران: پژوهشگاه قوه قضائیه.
- طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1380). حقوق اداری. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت).
- غمامی، سیدمحمدمهدی (1390). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- قاضی شریعت پناهی، ابوالفضل (1375). گفتارهایی در حقوق عمومی. تهران: نشر دادگستر.
- گرجی ازندریانی، علی‌اکبر و همکاران (1395). «اعمال نظارت‌ناپذیر قضائی در نظام حقوقی ایران». مجله حقوقی دادگستری، 90(96)، زمستان، صص. 125-153.
- مجتهد سلیمانی، ابوالحسن (1396). «نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در دادرسی کیفری در جهت حمایت از حقوق و اخلاق شهروندی». پژوهش‌های اخلاقی، سال هشتم، ویژه‌نامه شماره یک، صص. 89-106.
- مولابیگی، غلامرضا (1395). صلاحیت و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری. تهران: جنگل.
- مولابیگی، غلامرضا، حیدرنژاد، ولی‌الله (1399). «چالش‌ها و الزامات انتصاب قضات در دیوان عدالت اداری با نگاهی به محاکم اداری فرانسه». فصلنامه تحقیقات حقوقی، 23(90)، تابستان، صص. 431-459.
- مولائی، آیت و مرادخانی، فردین (1396). «عدم استقلال آیین دادرسی اداری در چارچوب قانون دیوان عدالت اداری». نشریه علمی پژوهشی فقه و حقوق اسلامی، سال هشتم، (15)، پاییز و زمستان، صص. 135-159.
- نوین، پرویز (1390). اصول حقوق عمومی. تهران: انتشارات جنگل و تدریس.
- همتی، مجتبی (1395). «تحلیل قانون دیوان عدالت اداری از منظر استانداردهای خاص دادرسی منصفانه اداری؛ با نگاهی به رویه دادگاه اروپایی حقوق بشر». فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال نوزدهم، (55)، صص. 245-272.
)