چالش‌های فراروی آزادی تجمعات و اعتراضات در جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشجوی کارشناسی ارشد پیوسته، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران.

چکیده

آنچه که در ارتباط با اصل 27 قانون اساسی به چشم می‌خورد تصریح بر ‌آزادی عامه مردم در بیان نظرات خود به شیوه جمعی است؛ اما ظهور این ‌آزادی در بستر جامعه با چالش‌هایی مواجه بوده که از جمله آنها وجود شروطی است که در این اصل به آنها اشاره شده و علاوه بر آن ملاحظات سیاسی و امنیتی است که معمولاً دولت‌ها را به سمت محافظه‌کاری می‌کشاند. در این نوشتار سعی بر این است تا ابتدا به تبیین این محدودیت‌ها پرداخته شود و در ادامه با روشی توصیفی ـ تحلیلی و شیوه گردآوری منابع کتابخانه‌ای به این پرسش‌ها جواب داده شود که آیا اصل ‌آزادی تشکیل اجتماعات و راهپیمایی‌ها با شرط أخذ مجوز قابل جمع است یا خیر؟ وظیفه دولت در به رسمیت شناختن، برگزاری و تشکیل اجتماعات و راهپیمایی‌ها و تضمین آزادی مذکور برای ملت چیست؟ آیا اصل 27 قانون اساسی می‌تواند مجوزی برای وضع محدودیت‌هایی جهت برگزاری تجمعات و راهپیمایی‌ها باشد؟ و یا اینکه بر اساس این اصل صرف اعلام قصد انجام راهپیمایی کافی به نظر ‌می‌رسد؟ و در انتها پس از نقد مصوبه‌ای از دولت در جهت اجرایی‌سازی این آزادی، به بیان پیشنهاداتی از جمله ایجاد کمیسیون و سامانه راهبریِ اجتماعات و اعتراضات مردمی و تعیین و تبیین حدود و ثغور دو قید نظم عمومی و مبانی اسلام به منظور عملیاتی‌شدن این ‌آزادیِ‌ مشروع مردم خواهیم پرداخت.

کلیدواژه‌ها

  1. اسلامی، رضا و کمالوند، محمدمهدی (1393). «چالش‌های آزادی اجتماعات در سیستم حقوقی ایران در پرتو نظام بین‌الملل حقوق بشر». مجله حقوق بین‌الملل، 31(50)، صص. 187-222.
  2. اشکبوس، حمزه (1395). بررسی اصل بیست وهفتم؛ موضوع جلسات بیست و ششم، بیست و هشتم، شصت و چهارم و شصت و پنجم مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی سال 1358. تهران: پژوهشکده شورای نگهبان.
  3. ایمانی، عباس و قمطیری، امیررضا (1388). قانون اساسی در نظام حقوقی ایران. تهران: نامه هستی.
  4. بوشهری، جعفر (1376). مسائل حقوق اساسی. تهران: نشر دادگستر.
  5. بی‌نام (1364). صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلا‌می ‌ایران، ج 1 و 3. تهران: اداره کل امور فرهنگی و روابط عمو‌می مجلس شورای اسلامی.
  6. حبیب‌نژاد، سیداحمد و سعید، سیده زهرا (1398). «بررسی حقوقی آزادی تحصن در نظام جمهوری اسلامی ایران با نگاهی تطبیقی به آزادی تجمع». دوفصلنامه حقوق تطبیقی، (1)، (پیاپی 111)، صص. 3-28.
  7. خلخالی، فرید (1383). «نظم عمومی و آزادی تجمع و تشکل، نشریه حقوق اساسی». نشریه حقوق اساسی، (3)، صص. 51-64.
  8. دوفار، ژان (1391). آزادی‌های گروهی (ترجمه علی‌اکبر گرجی ازندریانی). تهران: انتشارات مجد.
  9. رحمانی، امیر (1382)، «آزادی سیاسی و اجتماعی از دیدگاه قـرآن و نـهج‌البلاغه(1)؛ اصول تضمین‌کننده آزادی اجتماعی در نظام اسلام». فصلنامه حکومت اسلامی، (31)، صص. 195-221.
  10. زرگری‌نژاد، نسیم و رنجربیان، امیرحسین (1395). «چیستی و چگونگی اعمال حق تجمع مسالمت‌آمیز: تحلیل بر دستاورد گزارشگر ویژه ملل متحد». فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، 46(2)، صص. 203-230.
  11. عالی‌پور، حسن (1386). «مدیریت حقوقی اجتماعات اعتراض‌آمیز». فصلنامه مطالعات راهبردی، (36)، صص. 349-379.
  12. عباسی، بیژن (1395). حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین؛ سه نسل حقوق بشر در اسلام، ایران و اسناد بین‌المللی و منطقه‌ای. تهران: انتشارات دادگستر.
  13. قاسمی، آرین؛ گرجی ازندریانی، علی‌اکبر و احمدی، سید محمدصادق (1396). «صیانت‌گری و مشارکت‌افزایی: واکاوی تأثیر کارویژه‌های حق بر آزادی تجمع در مناسبات دولت و ملت». پژوهش حقوق عمومی، 20(61)، صص. 143-168.
  14. هاشمی، سید محمد (1384). حقوق بشر و آزادی‌های اساسی. تهران: نشر میزان.

 

وب‌سایت‌ها

  1. http://nazarat.shora-rc.ir/
  2. https://rc.majlis.ir/
  3. https://www.rrk.ir/
  4. https://divan-edalat.ir
  5. https://makarem.ir/