حق دسترسی به اطلاعات بحران کرونا با تأکید بر نقش رسانه ملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکده معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران.

2 دکتری حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب، تهران، ایران.

چکیده

وقوع بحران‌ها و بلایایی همچون ویروس کرونا، وظایف خاصی را بر دوش دولت‌ها به منظور حفظ امنیت عمومی مردم ایجاد می‌کند. دولت‌ها وظیفه دارند در این وضعیت تصمیمات و اقدامات مؤثری را برای مقابله با بحران اتخاذ نمایند. طبیعی است که به دلیل وضعیت اضطراری، برخی از تصمیمات دولت، متضمن تکالیف و محدودیت‌هایی برای آزادی‌های مردم است. اما حداقل حقوقی که در این وضعیت برای مردم می‌توان در نظر گرفت، حق دسترسی به اطلاعات مرتبط با تکالیف و محدودیت‌های فوق در دوران کرونا است. همچنین مردم حق دارند، در جریان سیاست‌ها و تصمیماتی که نهادهای دولتی ذی‌ربط برای مقابله با بحران اتخاذ می‌نمایند، قرار گیرند. درصورتی‌که چنین حقی برای مردم اثبات گردد، در مرحله اجرای این حق، انتقال اطلاعات مرتبط با بحران کرونا امری خطیر و حائز اهمیت می‌گردد. زیرا اغلب رسانه‌ها توان، انگیزه یا منافع اقتصادی آنها، جمع‌آوری و انتقال اطلاعات مرتبط با کرونا را ایجاب نمی‌نماید و تکالیف قانونی مؤثری هم متوجه آنان نیست. به همین دلیل، رسانه ملی به عنوان رسانه‌ای که در قانون اساسی و نیز در قوانین داخلی وظایفی را به منظور اطلاع‌رسانی به مردم بر عهده دارد، مسئولیت اجرای حق دسترسی به اطلاعات بحران کرونا را بر عهده دارد. این تحقیق به روش توصیفی ـ تحلیلی، ضمن بررسی وضعیت حقوقی حاکم بر انتشار اطلاعات بحران سلامت عمومی، وظایف رسانه ملی را در انتشار اطلاعات بحران کرونا مورد بررسی قرار می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

  1. کتابنامه‌

    1. انصاری، باقر (1396). حقوق ارتباط جمعی. تهران: سمت.
    2. خبرگزاری ایرنا، آخرین مشاهده 22/6/1399: irna.ir/news/83741041
    3. سلیمان دهکردی، الهام و افراسیابی، علی (1394). حق دسترسی آزاد به اطلاعات در نظام حقوقی بین‌المللی و ملی. مطالعات بین‌المللی پلیس، (21)، صص. 75-100.
    4. طحان نظیف، هادی (1399). دولت، وضعیت کرونایی و حقوق عمومی، در محمدهادی همایون و رضا بنی‌اسد، آزمون کرونا؛ دیدگاه‌ها و آزمون‌ها، جلد 1، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
    5. قاجار قیونلو، سیامک (1391). مقدمه حقوق سایبر؛ درآمدی بر جامعه‌شناسی حقوق توسعه جریان آزاد اطلاعات، حریم خصوصی، مالکیت فکری، تجارت الکترونیک و جرایم سایبری. تهران: نشر میزان.
    6. عباسی، محمود؛ رضایی، راحله و دهقانی، غزاله (1393). مفهوم و جایگاه حق بر سلامت در نظام حقوقی ایران. فصلنامه علمی ـ پژوهشی حقوق پزشکی، ۸ (۳۰)، صص. ۱۸3-۱۹۹.
    7. غمامی، سید محمدمهدی (1396). «آزادی اطلاعات»، در سید محمدمهدی غمامی، دایرۀ‌المعارف حقوق عمومی. تهران: دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
    8. غمامی، سید محمدمهدی (1396). «وضعیت اضطراری»، در سید محمد مهدی غمامی، دایرۀ‌المعارف حقوق عمومی. تهران: دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
    9. گرجی ازندریانی، علی‌اکبر (1394). مبانی حقوق عمومی. تهران: جاودانه جنگل.
    10. همتی، مجتبی؛ صادقیان، حمیدرضا و ثابتی، مجتبی (1392). بهداشت عمومی و عوامل تعیین‌کننده آن در حوزه حقوق عمومی. دوفصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، (5)، صص. 23-47.
    11. وحدانی‌نیا، ولی‌الله؛ سید موسوی، میر سجاد؛ محمدامین، وحدانی‌نیا و وثوق مقدم، عباس (۱۳۹۹). سلامت به‌مثابه حق بشری؛ روایت حقوقی از منطق حکمرانی برای سلامت. مجله ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی. ۱۳(۱)، صص. ۱-۱۸.
    12. ویژه، محمدرضا (1385). حق دسترسی به اطلاعات محیط زیست؛ بررسی حقوق بشر اروپایی. فصلنامه محیط‌شناسی، 32(40)، صص. 77-86.
    13. ویژه، محمدرضا و طاهری، آزاده سادات (1390). تحلیلی بر قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات در پرتوی اصول کلی حاکم بر دسترسی به اطلاعات. پژوهش حقوق عمومی، 13(35)، صص. 237-268.

     

    1. Article19 report; Advances in Freedom of Information under Threat during Coronavirus Pandemic, 2020, Available at: https://www.article19.org/ resources/advances-in-freedom-of-information-under-threat-during-coronavirus-pandemic/
    2. African Commission on Human and Peoples’ Rights, Press Statement on human rights based effective response to the novel COVID-19 virus in Africa, 24 March 2020. Available at: https://www.achpr.org/pressrelease/ detail?id=483
    3. Binder, Krisztina; Crego, Maria Diaz; Eckert, Gianna; Kotanidis, Silvia; Manko, Rafal and Del Monte, Micaela (2020). European Parliamentary Research Service, states of emergency in response to the coronavirus crisis: Situation in certain Member States. Available at:
    4. Blake, C. (2008). Normative instruments in international human rights law: Locating the General Comment. NYU School of Law.
    5. CCPR/C/GC/34, 2011; UN Human Rights Committee, General comment No. 34, retrieved from: https://www2.ohchr.org/english/bodies/hrc/docs/gc34.pdf
    6. International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights. 1976.
    7. Kave, R. K. (2018). Disaster Management in India: Challenges and Strategies, Prowess Publishing.
    8. Ginsburg, Tom and Versteeg, Mila, The Bound Executive: Emergency Powers During the Pandemic (2020). Virginia Public Law and Legal Theory Research Paper No. 2020-52, U of Chicago, Public Law Working Paper No. 747, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3608974 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3608974
    9. OHCHR, Committee on Economic, Social and Cultural Rights (CESCR) general comment no. 14: The right to the highest attainable standard of health (Art. 12), 11 August 2000. Available at: https://www.refworld.org/ pdfid/4538838d0.pdf
    10. OHCHR, COVID-19: Governments must promote and protect access to and free flow of information during pandemic – International Experts (David Kaye, Special Rapporteur on the promotion and protection of the right to freedom of opinion and expression; Harlem Désir, OSCE Representative on Freedom of the Media; and Edison Lanza, IACHR Special Rapporteur for Freedom of Expression, 19 March 2020. Available at: https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=25729&LangID=E
    11. Pennycook, G., McPhetres, J., Zhang, Y., Lu, J. G., & Rand, D. G. (2020). Fighting COVID-19 Misinformation on Social Media: Experimental Evidence for a Scalable Accuracy-Nudge Intervention. Psychological Science, 31(7), pp. 770-780.
    12. Rosenbaum S. and Berger M. (2011). The Freedom of Information Act: Implications for Public Health Policy and Practice. Public Health Reports, 126(3), pp. 428-432.
    13. WHO Timeline COVID-19, available at: https://www.who.int/news-room/detail/27-04-2020-who-timeline-covid-19

    WHO, Risk Communication and Community Engagement (RCCE) Action Plan Guidance COVID-19: Preparedness and response, 16 March 2020. Available at: https://www.who.int/publications-detail/risk-communication-and-community engagement-(rcce)-action-plan-guidance