بررسی تطبیقی وضع و اعمال مجازات های نقدی ایام کرونا در نظام حقوقی ایران و اتحادیه اروپا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی کارشناسی ارشد پیوسته معارف اسلامی و حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران.

چکیده

به موازات پیشروی ویروس Covid-19 کشورهای جهان در صدد مقابله با پیامدهای سوء ناشی از این پاندمی برآمده و در عرصه کنترل بهداشت عمومی و تضمین سلامت مردم از طریق الزام به رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، دست به تدابیر بازدارنده‌ای از جمله وضع جرایم نقدی زدند. دولت ایران نیز در همین راستا با تأسیس ستاد ملی مقابله با کرونا، ضمن وضع مقررات مختلف در برابر تخلفات عمومی، جریمه‌های مالی مصوب نمود. در پژوهش حاضر اثبات می‌شود که ستاد مزبور صلاحیت قانونی وضع مقرره و جرم‌انگاری را داراست و اینکه الزام به رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی با امعان‌نظر به صیانت از سلامت مردم، با مفاهیم آزادی و منافع جمعی سازگار بوده و در نظام حقوقی ایران نیز قابل اثبات و ردیابی است. در فصل دوم پژوهش حاضر به وضعیت و واکنش ساختار حقوقی اتحادیه اروپا نسبت به وضع مجازات‌های نقدی پرداخته‌شده و روشن می‌شود که اتحادیه اروپا بر اساس واقعیات موجود تصمیم‌گیری جزئی و دقیقی در این حوزه به عمل‌نیاورده و با وجود آنکه کفه مقررات حمایتی با رویکرد توصیه‌محور آن می‌چربد اما در خصوص الزامات، با تعیین چهارچوب‌های کلی جهت اقدام مشترک دولت‌های عضو اروپایی به شکل غیرمستقیم ورودکرده و تعیین مجازات‌های بازدارنده از جمله جریمه‌های نقدی به منظور تعیین اهداف تقنینی «شورای اتحادیه اروپا» به سازوکار‌های مدیریتی دولت‌های عضو محول می‌شود. بنابراین ساختار حقوقی اتحادیه اروپا و ایران علی‌رغم شباهت در اصل محدودیت‌گذاری در زمینه انتشار کرونا، فاقد مشابهت تقنینی در حوزه جریمه نقدی هستند.

کلیدواژه‌ها

  1. کتابنامه‌

    1. آقایی‌نیا، حسین و جوانمرد، بهروز (1390). سیاست کیفری سخت‌گیرانه در قبال جرایم کیفری خرد در پرتو راهبرد تسامح صفر با تأکید بر حقوق کیفری ایران و آمریکا. فصلنامه پژوهش‌های دانش انتظامی، 13(2)، صص. 7-39.
    2. احسانی‌فر، احمد (1399). ابعاد فقهی حقوقی بیماریهای واگیر خطرناک و سریع‌الانتشار (کرونا) از منظر قاعده وجوب دفع ضرر محتمل. مجله حقوق اسلامی، (64)، صص. 143-173.
    3. اسحاقی، الهام؛ زینلی، حامد و حسینی، سیدمحمد (1398). مسئولیت کیفری و مدنی ناقلان ویروس کرونا. نشریه دادرسی، (138)، صص. 10-17.
    4. حکمت‌نیا، محمود (1399)، مبانی فقهی، اخلاقی و حقوقی الگوی مواجهه ملی با بیماری‌های همه‌گیر با تأکید بر کرونا. فصلنامه علمی پژوهشی حقوق اسلامی، ش64، صص 7-50.
    5. خلف رضایی، حسین (1396). نظام حقوقی اتحادیه اروپا و حاکمبت ملی دولت‌های عضو (با تأکید بر آراء دادگاه قانون اساسی آلمان). دوفصلنامه حقوق تطبیقی، 15 (2)، صص. 53-76.
    6. خلیلی شجاعی، فریور و عنابی، علیرضا (1398). جایگاه و اعتبار مصوبات ستاد ملی مبارزه با کرونا در سیستم حقوقی ایران. فصلنامه علم و وکالت، 2 (3)، صص. 107-122.
    7. شیروی، عبدالحسین (1391). حقوق تطبیقی(ویرایش2). تهران: سمت.
    8. صفائی، سیدحسن و قاسم‌زاده، سیدمرتضی (1396). حقوق مدنی اشخاص و محجورین (ویرایش13). تهران: سمت.
    9. عامری، زهرا و حبیب‌نژاد، سیداحمد (1400). اعمال قرنطینه برای کنترل بیماری‌های واگیردار با نگاهی به نظام حقوقی ایران. فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، 51 (1)، صص. 161-180.
    10. غمامی، سیدمحمدمهدی (1399). مطالعه تحلیلــی الگوهای مدیریــت وضعیت‌های اضطراری مخل بهداشت و سلامت عمومی؛ بررسی موردی بیماری کرونا (کوید-19). فصلنامه تعالی حقوق، 11 (2)، صص. 166-201.
    11. مقدسی، مهدی و اکبری، احسان (1396). جایگاه حقوقی مصوبات شورای عالی امنیت ملی در نظام حقوق اساسی ایران. فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، 47 (4)، صص. 873-893.
    12. نجارزاده هنجنی، مجید (1399). تحلیل حقوقی وضع محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری کرونا درحقوق ایران؛ در جستجوی اداره صلاحیت‌دار. فصلنامه حقوق اداری، 7 (23)، صص. 225-245.
    13. Gostin, L. (2003). “The Model State Emergency Health Powers Act: Public Health and Civil Liberties in a Time of Terrorism”. Health Matrix: The Journal of Law-Medicine, Vol. 3 , issue 1, pp.3-32.
    14. Kelly, Heath (2011). The classical definition of a pandemic is not elusive, Bulletin of the World Health Organization 2011;89: 540-541. doi: 10. 2471/BLT. 11. 088815.
    15. consilium.europa.eu/en
    16. ec.europa.eu/info/index_en
    17. president.ir