مطالعه تطبیقی تدابیر نظام حقوقی ایران و عراق در مقابله با بیماری کرونا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 معارف اسلامی و حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران

2 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سمنان، سمنان، ایران .

چکیده

نظم، مهم‌ترین رکن مدیریت برای هر مجموعه و حکومتی است. در هر شرایطی حکومت بدون نظم مختل می‌شود، از این‌رو هر حکومتی نظم خاص خود را هر چند در نظام جهانی نامتعارف باشد، پیاده می‌کند. گاهی اوقات، بعضی از رخدادها در جهان باعث می‌شوند که این نظم ابتدایی مختل شود. شرایط بحرانی و اضطراری مانند جنگ، بلایای طبیعی گسترده و شیوع بیماری از علل اصلی این اختلال نظم است. نحوه مواجهه کشورها با این بی‌نظمی و مدیریت و تبدیل آن به نظمی جدید، بسیار مهم و اساسی است. در قانون اساسی اغلب کشورها نحوه مواجهه با شرایط اضطراری پیش‌بینی شده است. اما گاهی دولت‌ها مسیر دیگری برای مدیریت این بحران طی می‌کنند. بررسی اقدامات دولت عراق که یکی از بزرگ‌ترین همسایه‌های جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌آید و دارای روابط گسترده‌ای با ما است، می‌تواند در مراودات جدید این دو کشور مؤثر باشد. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در دو اصل 79 و 176 به بیان شرایط اضطراری و امنیتی پرداخته است. همچنین قانون اساسی جمهوری عراق در اصول 15، 31 ، 33، 46 و 114 به بیان شرایط حاکم در امور بهداشتی، امنیتی و اضطراری پرداخته است. در این مقاله به بررسی تفاوت اقدامات حکومتی دولت‌های ایران و عراق در مبارزه با کرونا و نقاط ضعف مدیریتی آنها پرداخته، سپس توصیه‌هایی برای بهبود اوضاع این دو کشور ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

  1. کتابنامه‌

    1. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (1368).
    2. قانون اساسی جمهوری عراق (2005).
    3. احسانی‌فر، احمد (1399). ابعاد فقهی و حقوقی بیماری‌های واگیرِ خطرناک و سریع الانتشار (کرونا) از منظر قاعده وجوب دفع ضرر محتمل. نشریه حقوق اسلامی، (64)، صص. 224-255.
    4. اردبیلی (1399). ارتقاء سلامت معنوی و ظرفیت سنجی قوانین. در کتاب آزمون کرونا. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (‌علیه‌السلام).
    5. ایمانی جاجرمی، حسین (1399). پیامدهای اجتماعی شیوع ویروس کرونا در جامعه ایران. نشریه ارزیابی تأثیرات اجتماعی، 1(2)، صص. 45-76.
    6. حکیم، محمدکاظم (1399). سلوکیـات المواطن فی التحدیات الصحیـة و الأمنـیـة. کنفرانس بین‌المللی بحران کرونا و مسئولیت‌‌های حقوقی و اخلاقی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    7. صادق‌منش، جعفر (1399). مبانی و ضرورت جرم‌انگاری رفتارهای پر خطر در انتقال ویروس بیماری‌های واگیر. در کتاب آزمون کرونا. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (‌علیه‌السلام).
    8. طحان نظیف، هادی (1399). دولت، وضعیت کرونایی و حقوق عمومی. در کتاب آزمون کرونا. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
    9. غمامی، سید محمدمهدی (1399.الف). تحلیلی حقوقی از مسائل اجتماعی کرونا و پیشگیری از برخوردهای جمعی. در کتاب آزمون کرونا. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
    10. غمامی، سید محمدمهدی (1399.ب). چالش تعظیم شعائر دینی و مصوبات ستاد ملی مبارزه با کرونا. کنفرانس بین‌المللی بحران کرونا و مسئولیت‌‌های حقوقی و اخلاقی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    11. مهردانش، گونا و آزادی‌زاده، نامدار (1399). مفهوم تاب‌آوری شهری مدیریت و برنامه‌ریزی آینده شهرها (کرونا 19). مجله جغرافیا و روابط انسانی، (9)، صص. 132-161.
    12. نجارزاده هنجنی، مجید (1399). تحلیل حقوقی وضع محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری کرونا در حقوق ایران؛ در جستجوی اداره صلاحیت‌دار. فصلنامه حقوق اداری، (۲۳)، صص. ۲۲۵-۲۴۵.

    سایت‌ها

    سایت مشرق نیوز (12/18/1398): https://www.mashreghnews.ir/news/1049527

    سایت صبح قزوین (22/12/1398): https://sobheqazvin.ir/news/340750

    سایت سازمان امور مالیاتی کشور (28/12/1398):

     https://tax.gov.ir/action/do/news/6014

    سایت خبر آنلاین (1/4/1399): https://www.khabaronline.ir/news/1401660

    سایت دفتر نشر و حفظ آثار آیت‌الله خامنه‌ای (3/1/1399):

     https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=45227

    سایت دولت عراق (1399):

     https://gds.gov.iq/ar/covid-19-iraqs-higher-committee-for-health-and-national-safety-extends-curfew/

    سایت دولت عراق (8/1399):

     https://gds.gov.iq/ar/covid-19-iraqi-government-amends-curfew-hours-imposes-fines-for-breaches-of-restrictions

    سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای (21/2/1399):

     https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=45562

    سایت وزارت بهداشت (1399): https://behdasht.gov.ir

    سایت همشهری آنلاین (24/4/1399): https://hamshahrionline.ir/x6x2x

    سایت خبرگزاری تسنیم (6/8/1399): https://tn.ai/2377721

    سایت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (18/4/1399):

     www.mcls.gov.ir/fa/news/206422/

    سایت مشرق نیوز (19/7/1399): https://mashreghnews.ir/news/1128584

    سایت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (28/5/1399): https://b2n.ir/218992

    سایت خبرگزاری مهر (26/8/1399): https://mehrnews.com/xT7WS

    سایت شهرآرا نیوز (11/9/1399): https://shahraranews.ir/fa/news/51379

    سایت سازمان امور مالیاتی کشور (9/1/1399): https://tax.gov.ir/action/do/news/6017

    سایت وزارت اقتصاد و امور دارایی (4/9/1399):

     http://www.intamedia.ir/Pages/Action/ShowContent/124300

    سایت وزارت اقتصاد و امور دارایی (13/9/1399):

     http://www.intamedia.ir/Pages/Action/ShowContent/122237

    سایت وزارت امور اقتصادی و دارایی (30/9/1399):

     http://www.intamedia.ir/Pages/Action/ShowContent/124443

    سایت هرم جمعیت (2019): https://www.populationpyramid.net/iraq/2019

    سایت مرکز منابع ویروس کرونا دانشگاه جان هاپکینز (2020):

     https://coronavirus.jhu.edu

    پایگاه اطلاع‌رسانی و پایش آثار اقتصادی کرونا (26/9/1399). بازیابی از پایگاه اطلاع‌رسانی و پایش آثار اقتصادی کرونا: https://coronomy.ir/detail/1165

    خبرگزاری ایسنا (29/7/1399). بازیابی از خبرگزاری ایسنا:

     https://www.isna.ir/news/99072921646

    خبرگزاری ایسنا (12/5/1399). بازیابی از خبرگزاری ایسنا:

     https://www.isna.ir/news/99051208301

    خبرگزاری جمهوری اسلامی (2/9/1399). بازیابی از خبرگزاری جمهوری اسلامی:

     https://irna.ir/news/84118719

    خبرگزاری جمهوری اسلامی (15/4/1399). بازیابی از خبرگزاری جمهوری اسلامی:

     https://irna.ir/news/83844434

    خبرگزاری جمهوری اسلامی (16/1/1399). بازیابی از خبرگزاری جمهوری اسلامی:

     https://irna.ir/news/83738443

    خبرگزاری موج (2/9/1399). بازیابی از خبرگزاری موج:

     https://www.mojnews.com/fa/tiny/news-354524

    خبرگزاری مهر (15/6/1399). بازیابی از خبرگزاری مهر: mehrnews.com/xSF7k

    خبرگزاری مهر (14/7/1399). بازیابی از خبرگزاری مهر: mehrnews.com/xSRxp

    خبرگزاری مهر (24/9/1399). بازیابی از خبرگزاری مهر: mehrnews.com/xTksn

    سایت دولت عراق (25/2/2020). بازیابی از سایت دولت عراق:

     https://gds.gov.iq/ar/novel-coronavirus

    سایت دولت عراق (22/3/2020). بازیابی از سایت دولت عراق:

     https://gds.gov.iq/ar/iraqs-crisis-cell-extends-curfew-announces-additional-measures-to-contain-covid-19/

    سایت دولت عراق (8/5/2020). بازیابی از سایت دولت عراق:

     https://gds.gov.iq/ar/cabinet-discusses-measures-to-mitigate-impact-of-covid-19-curfew/

    سایت دولت عراق (12/4/2020). بازیابی از سایت دولت عراق:

     https://gds.gov.iq/ar/covid-19-iraqs-higher-committee-for-health-and-national-safety-announces-emergency-grant-to-families-impacted-by-curfew/

    سایت دولت عراق (23/2/2020). بازیابی از سایت دولت عراق:

     https://gds.gov.iq/ar/novel-coronavirus-%e2%80%aacovid-19-iraqs-ministry-of-health-guidance-to-the-public/

    سایت دولت عراق (16/3/2020). بازیابی از سایت دولت عراق:

     https://gds.gov.iq/ar/covid-19-iraqi-government-announces-new-measures/

    سایت دولت عراق (18/3/2020). بازیابی از سایت دولت عراق:

     https://gds.gov.iq/ar/cabinet-receives-briefing-on-implementation-of-measures-to-contain-covid-19/

    سایت دولت عراق (22/3/2020). بازیابی از سایت دولت عراق:

     https://gds.gov.iq/ar/iraqs-crisis-cell-extends-curfew-announces-additional-measures-to-contain-covid-19/

    سایت دولت عراق (20/4/2020). بازیابی از سایت دولت عراق:

     https://gds.gov.iq/ar/covid-19-iraq-announces-changes-to-curfew-other-restrictions/

    سایت دولت عراق (8/9/2020). بازیابی از سایت دولت عراق:

     https://gds.gov.iq/ar/covid-19-iraqi-government-allows-land-border-crossings-to-reopen-for-trade-only-permits-resumption-of-some-sporting-activities/

    سایت دولت عراق (5/5/2020). بازیابی از سایت دولت عراق:

     https://gds.gov.iq/ar/covid-19-higher-committee-announces-odd-even-rule-for-allowing-vehicles-on-road/

    سایت دولت عراق (18/3/2020). بازیابی از سایت دولت عراق:

     https://gds.gov.iq/ar/cabinet-receives-briefing-on-implementation-of-measures-to-contain-covid-19/

    سایت دولت عراق (25/3/2020). بازیابی از سایت دولت عراق:

     https://gds.gov.iq/ar/covid-19-a-molecular-testing-laboratory-opens-in-baghdad/

    سایت دولت عراق (2/4/2020). بازیابی از سایت دولت عراق:

     https://gds.gov.iq/ar/cabinet-discusses-covid-19-other-developments-policies/

    سایت دولت عراق (2/4/2020). بازیابی از سایت دولت عراق:

     https://gds.gov.iq/ar/covid-19-higher-committee-for-health-and-national-safety-announces-key-measures/

    سایت دولت عراق (20/4/2020). بازیابی از سایت دولت عراق:

     https://gds.gov.iq/ar/covid-19-iraq-announces-changes-to-curfew-other-restrictions/

    سایت دولت عراق (30/8/2020). بازیابی از سایت دولت عراق:

     https://gds.gov.iq/ar/covid-19-the-iraqi-government-announces-new-measures-to-combat-pandemic-additional-support-for-health-sector/

    سایت دولت عراق (23/2/2020). بازیابی از سایت دولت عراق:

     https://gds.gov.iq/ar/novel-coronavirus-%e2%80%aacovid-19-iraqs-ministry-of-health-guidance-to-the-public/

    سایت مرکز پژوهش‌‌های مجلس (1399). بازیابی از:

     https://rc.majlis.ir/fa/news/show/1614864

    سایت وزارت بهداشت (23/12/1398). بازیابی از:

     https://behdasht.gov.ir/%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%B5%DB%8C/%D8%AC%D8%B2%DB%8C%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C-%D8%BA%D8%B1%D8%A8%D8%

    سایت وزارت بهداشت (12/9/1399). بازیابی از:

     https://behdasht.gov.ir/%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%87%D8%A7/%D8%A8%D8%A7-%D8%B7%D8%B1%D8%AD-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-

    کمیته عالی بهداشت و ایمنی ملی عراق (بی‌تا). بازیابی از:

     https://gds.gov.iq/ar/category/covid-19