ملازمه مفاهیم حقوق شهروندی با تأکید بر نظام حقوقی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشگاه تبریز، آذربایجان شرقی، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق عمومی، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

زندگی بشر از بدو پیدایش بر این کره خاکی، به شیوه‌های مختلفی صورت پذیرفته است. در حقیقت به اقتضای شرایط حاکم، انسان‌ها پدیده‌هایی همانند غارنشینی و روستانشینی را تجربه کرده‌اند. در حال حاضر اغلب انسان‌ها به صورت شهرنشینی زندگی می‌کنند و حقوق شهروندی قواعد حاکم بر تنظیم روابط افراد در جوامع شهری است. در حقیقت تمامی افرادی که تابعیت کشوری را دارند، از این حقوق برخوردار می‌باشند و نباید تبعیضی در این رابطه روا داشت. در طول حیات بشر، به خصوص از زمان پیدایش تمدن‌های بشری، در کشورهایی که صاحب تمدن بوده‌اند، ریشه‌هایی از حقوق شهروندی ولو به صورت ابتدایی را می‌توان مشاهده کرد. امروزه نیز که جوامع در سطح سیاسی خویش به بلوغ کافی رسیده‌اند و به عبارتی می‌توان گفت هر کشوری نظام سیاسی مخصوص به خود را داراست نقش حقوق شهروندی از اهمیت والاتری برخوردار گشته است. بنابراین کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست لذا آنچه در این مقاله مدنظر است، بررسی تأثیر حقوق شهروندی بر نظام حقوقی ایران می‌باشد. زیرا نظام حقوقی کشورهای جهان علی‌الخصوص ایران، فقط در قانون اساسی خلاصه نمی‌شود و حقوق شهروندی به عنوان یک حقوق فطری تأثیر بسزایی را می‌تواند ایفا نماید.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
قانون استخدام کشوری
قانون جرایم رایانه‌ای
قانون کار
قانون مدنی
قانون مدیریت خدمات کشوری
آبراهامیان، یرواند (1388). ایران بین دو انقلاب. ترجمه احمد گل‌محمدی و ابراهیم فتاحی. تهران: نشر نی.
آریان‌پور کاشانی، منوچهر (1380). لغت‌نامه انگلیسی ـ فارسی.
آقابخشی، علی و افشاری، مینو (1383). فرهنگ علوم سیاسی. تهران: نشر چاپار.
احمدی طباطبایی، سیدمحمدرضا (1388). «حقوق شهروندی با تأکید بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران». فصلنامه خط اول، رهیافت انقلاب اسلامی، سال سوم، (8)، صص. 3-18.
السان، مصطفی (1387). «حقوق شهروندی از چشم‌انداز نظریه شهروندی جهانی و قوانین و مقررات ایران». حقوق بشر، 6(2)، صص. 3-20.
انوری، حسن (1383). فرهنگ روز سخن. تهران: نشر سخن.
براتعلی‌پور، مهدی (1387). شهروندی و سیاست نو فضیلت‌گرا. تمدن ایرانی.
پللو، روبر (1370). شهروند و دولت. ترجمه ابوالفضل قاضی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ترنر، برایان. اس (1386). «مفهوم شهروندی». ترجمه جواد کارگزاری، مجله حقوقی ـ دادگستری، (58)، صص. 153-172.
جاوید محمدجواد (1387). نظریه نسبیت در حقوق شهروندی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
جهانگیر، منصور (1385). مجموعه قوانین و مقررات آیین دادرسی کیفری. تهران: نشر دیدار.
حقگو، مسعود (1387). مبانی حقوق شهروندی در اسلام. (پایان‌نامه). دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
ذاکری، مهدی (تدوین و گردآوری) (1386). مجموعه مقالات برگزیده همایش حقوق شهروندی. تهران: انتشارات قوه قضائیه.
راسخ، محمد (1382). «تئوری حق و حقوق بشر بین‌الملل». مجله تحقیقات حقوقی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، (41).
رحیمی، مصطفی (1389). قانون اساسی مشروطه و اصول دموکراسی. تهران: نیلوفر.
شهریاری، اکبر (1396). «ابهامات و موانع قانونی حقوق شهروندی». فصلنامه علمی ـ حقوقی قانون یار، 4(4)، صص. 109-130.
شیانی، ملیحه (1382). وضعیت شهروندی و موانع تحقق آن در ایران. (پایان‌نامه دکتری جامعه‌شناسی)، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
صدری افشار، غلامحسین (1377). فرهنگ معاصر فارسی. تهران: نشر اندیشه.
طاهری، محسن (1395). «نقد و بررسی جایگاه حقوق شهروندی در نظام حقوقی ایران با نگاهی به منشور حقوق شهروندی». جهاد دانشگاهی آذربایجان غربی، دوره 2.
طباطبایی موتمنی، منوچهر (1388). آزادی‌های عمومی و حقوق بشر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
عنایت، حمید (1385). سیاست ارسطو. تهران: علمی و فرهنگی.
قاری سیدفاطمی، سیدمحمد (1382). «حق تعیین سرنوشت و مسئله نظارت بر انتخابات». فصلنامه تربیت مدرس، 7(3)، صص. 123-140.
کاتوزیان، ناصر (1382). مقدمه علم حقوق. تهران: شرکت سهامی انتشار.
گولد، جولیوس ل. کولب، ویلیام (1374). فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمه محمدجواد زاهدی مازندرانی، تهران: انتشارات پیام.
مسعودی، علی (1399). مشروطه ایرانی و مسئله قانون. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
موسوی بجنوردی، سیدمحمد و سلیمانیان، مهسا (1386). «بررسی فقهی ـ حقوقی حقوق ملت در فصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران». مجله متین، (30)، صص. 83-120.
مهرپور، حسین (1394). حقوق بشر در اسناد بین المللی و موضع جمهوری اسلامی ایران. تهران: اطلاعات
نبوی، سیدعبدالحسین و همکاران (1389). «بررسی عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر احساس امنیت اجتماعی». جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و یکم، 22(4)، صص. 73-96.
نقی‌پور، رسول و علیزاده، اکبر (1392). حقوق شهروندی اصحاب دعوی کیفری. ارومیه: فانار.
واندرمرچ، گانزوف (1359). حمایت حقوق بشر در حقوق اساسی. ترجمه دکتر نجادعلی الماسی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
هاشمی، سیدمحمد (1381). «نگرشی کوتاه بر تضمین امنیت شهروندان در نظام اسلامی و حقوق بین‌المللی و داخلی». در مجموعه مقالات همایش بین‌الملل حقوق بشر و گفتگوی تمدن‌ها، قم: دانشگاه مفید.
هاشمی، سیدمحمد (1386). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: نشر میزان.
همتی، مجتبی (1387). «آموزش شهروندی». نشریه حقوق اساسی، (9)، صص. 321-342.