بررسی نقش انقلاب اسلامی در تأمین و تضمین حقوق شهروندی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

چکیده

حقوق شهروندی، از حقوق ذاتی و طبیعی بشریت است که در طول تاریخ بین دانشمندان کشورهای مختلف جهان مورد توجه خاص بوده است. قواعد حقوقی در جامعه بدون ضمانت اجرا، کارکرد موردنظر خود را از دست می‌دهد و نزد مردم آن کشور از جایگاه احترام برخوردار نخواهد بود. پس از انقلاب اسلامی ایران و تدوین قانون اساسی، حقوق شهروندی در ایران بازتعریفی دینی و اجتماعی پیدا کرد. همچنین باید گفت که اصول مختلفی از قانون اساسی در دفاع و صیانت از حقوق شهروندی به آن توجه شده است در جهان امروزی رعایت حریم حقوق عامه در عرصه‌های مختلف به عنوان یک پدیده اجتماعی، یکی از ضروریات زندگی مردم آن جامعه محسوب می‌شود. شهروندان عموماً با سلایق و انگیزه‌های مختلفی در جامعه مشغول کار هستند. از این‌رو، زندگی اجتماعی مستلزم وجود روابط حقوقی بین افراد و گروه‌های مختلف جامعه می‌باشد که باید تحت نظم و قاعده‌های قانونی درآید، در صورت عدم وجود نظم و ضوابط قانون‌مند در جامعه، زور، اجحاف، تزویر بر مردم حاکم شده و سبب ایجاد هرج‌ومرج و بی‌نظمی و نابسامانی در جامعه خواهـد شـد. فلذا، حکومت‌ها در سده‌های اخیر با تعیین و تدویـن قواعـد و مقررات مربوطه، در جهت ضمانت اجرایی حقوق شهروندی، سیاست خاصی را در جهت تنظیم این مقررات در روابط بین مردم جامعه در پیش گرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم.
آذرداد، لادن (1389). جایگاه شهروندی در مراجع شبه قضایی. تهران: انتشارات جاردانه.
آشوری، داریوش (1377). دانشنامه سیاسی. تهران: انتشارات مروارید.
احمدزاده، سیدمصطفی (1384). «حقوق شهروندی». مجله اندیشه، سال یازدهم، (56)، بهمن و اسفند، صص. 43-53.
امامی، محمد و استوار سنگری، کورش (1389). حقوق اداری. تهران: انتشارات میزان.
بشریه، حسین (1386). آموزش دانش سیاسی. تهران: نشرنگاه معاصر.
پروین، فرهاد (1387). «حقوق شهروندی در سیره نبوی در حقوق ایران». مجله اندیشه حوزه، (72)، مهر و آبان، صص. 89-118.
جعفری تبریزی، محمدتقی (1390). حقوق جهانی و بشر از دیدگاه اسلام و غرب. تهران: انتشارات، دفتر خدمات حقوق بین‌الملل جمهوری اسلامی ایران.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1387). مقدمه عمومی علم حقوق. تهران: گنج دانش.
جوادی آملی، عبداﷲ (1375). فلسفه حقوق بشر. قم: اسراء.
حقیقت، سیدصادق و میرموسوی، سیدعلی (1381). مبانی حقوق بشر از دیدگاه اسلام و دیگر مکاتب. تهران: نشر مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
حیاتی، عباسعلی (1396). مقدمه علم حقوق. تهران: نشر میزان.
خمینی، روح‌الله (1368). صحیفه امام. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه).
داداندیش، پروین؛ امینی احمدآباد، علی و کنعانیان، شهرزاد (1392)، «چالش‌های تدوین منشور حقوق شهروندی در ایران». فصلنامه راهبرد، سال بیست و دوم، (86)، پاییز، صص. 255-278.
دورانت، ویل آریل (1365). تاریخ تمدن. گروه مترجمین، تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
راسخ، محمد (1382). «تئوری حق و حقوق بشر بین‌الملل». مجله تحقیقات حقوقی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، 8(41).
راسخ، محمد (1388). نظارت و تعادل در نظام حقوق اساسی. تهران: انتشارات دراک.
رضایی‌زاده، محمدجواد (1385). حقوق اداری (1). تهران: نشر میزان.
زادعیسی، زهرا (1388). سلسله مراتب هنجارهای در نظم حقوقی ایران. (پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد). رشته حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
سلیمی، علی (1396). «بررسی اصول و مبانی حقوق شهروندی در نظام اداری ایران». مجله بین‌المللی پژوهش ملل، 3(27)، اسفند، صص. 38-76.
شیروانی، رضا (1388). جزوه حقوق بشر در اسلام. دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز.
طباطبائی موتمنی، منوچهر (1391). حقوق اداری. تهران: نشرسمت.
عاصمى‌پور، محمدجواد (1376). نظارت از دیدگاه نظرى و ارزیابى عملکرد دستگاه‌هاى نظارتى جمهورى اسلامى. مجموعه مقالات نخستین همایش علمى و پژوهشى نظارت و بازرسى در کشور، تهران.
عبدالمقصود، عبدالفتاح (1362). امام علی (علیه‌السلام) تحلیلی قرن اول اسلام. ترجمه سیدمحمود طالقانی. تهران: انشارات طلوع خورشید.
علیدوستی، ناصر (1388). «پلیس و آموزش حقوق شهروندی». فصلنامه مطالعات راهبردی، سال دوازدهم، 88(2)، صص. 47-71.
عمید، حسین (1363). فرهنگ فارسی عمید. تهران: انتشارات امیر کبیر.
فالکس، کیت (1381). شهروندی. ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: انتشارات کویر.
فلاح‌زاده، علی‌محمد (1386). «نسبت حقوق شهروندی و حقوق بشر». مجله حقوقی دادگستری، تهران: اداره مطالعات و پژوهش ستاد حقوق بشر قوه قضائیه، (58)، صص. 46-74.
قراملکی، محمدحسین (1381). حقوق متقابل مردم و حکومت. تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
کامیار، غلامرضا (1382). حقوق شهروندی. تهران: انتشارات مجد.
مالمیری، احمد (1385). حاکمیت قانون، مفاهیم، مبانی و برداشت‌ها. تهران: انتشارات مرکز پژوهش‌های مجلس.
ممتاز، جمشید (1370). حقوق بشر در پرتوی تحولات بین‌المللی. تهران: نشر دادگستر.
منصوری، سیدمهدی (1380). حقوق و مبانی و فلسفه آن. تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
نش، کیت (1390). جامعه‌شناسی سیاسی معاصر. ترجمه محمدتقی دلفروز، تهران: انتشارات نی.
نوروزی، فض‌اله و گل‌پور، منا (1389). «بررسی میزان احساس برخورداری زنان از حقوق شهروندی و عوامل مؤثر آن». فصلنامه راهبرد، سال بیستم، (59)، صص. 167-190.
هداوند، مهدی و مشهدی، علی (1388). اصول حقوق اداری (در پرتو آرای دیوان عدالت اداری). تهران: انتشارات خرسندی.
هیوز، آون (1377). مدیریت دولتی نوین. سیدمهدی الوانی و دیگران. تهران: انتشارات مروارید.